අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා හරිනි අගමැතිනියගේ මූලිකත්වයෙන් කඩිමුඩියේ දියත් කිරීමට පටන් ගෙන ඇත. බොහෝ විද්වත් හා ගුරු කේෂත්‍රවල විරෝධයක් මෙයට දක්වමින් තිබේ. එයට හේතුව වී ඇත්තේ විද්‍යාත්මක පදනමකින් බැහැරව, විද්වත් සැකස්මකින් තොරව, අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය විසින් හිටපු ජනපති රනිල් වික්‍රමසිංහ සකස් කළ යෝජනා නැවත එකලස්කර ක්‍රියාවට මාලිමා රජයට පැරණි අඩිපාරේම ගමන් කරන බවය.
මෙහිදී මූලික විරෝධය ලෙස පෙන්නුම් කරන්නේ අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා වලදී ඉතිහාසය හා සෞන්දර්යය සිසුන්ගේ කැමැත්ත මත පමණක් තෝරා ගැනීමේ ක්‍රමවේදයයි. එම විෂයන් උසස් අධ්‍යාපනයෙන් වියෝ කර ජාතික විමුක්තිය හා ජාතික නිදහස යටපත් කිරීම මෙහි පරමාර්ථය බව ජාතිකවාදීහු පෙන්වා දෙති.
බරපතල අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණයන්ට ගමන් කිරීමේදී විද්වත්, ගුරු, සිසු හා ජනතා සහය දිනාගැනීම අත්‍යාවශ්‍යය. විශේෂයෙන්ම පුලුල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සාකච්ඡාවකට පවතින ඉඩකඩ විවරව තැබිය යුතුව පවතී. අප රටේ නිදහස් අධ්‍යාපනය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පැවැත්මේ ප්‍රකාශනයක් ලෙසද පවතී. හරිනි අගමැතිනියද අධ්‍යාපන කේෂත්‍රයේ වීදි සටන් මගින් දේශපාලන කරලියට පැමිණි විද්වතියක් වන බැවින් අධ්‍යාපනයේ සිදුවිය යුතු පරිවර්තනයන් පිලිබදව මනා අවබෝධයක් ඇයට තිබිය යුතුය. එය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පුලුල් ජන සහභාගිත්වයකින් තොරව රජයේ හිතු මනාපයට කඩිනමින් ක්‍රියාවට නැගීම නිසා නිදහස් අධ්‍යාපනය කණපිට ගැසීමට රජය සූදානම් වන බවට ජනතා විරෝධයක් මතු වෙමින් තිබේ.
පවතින අධ්‍යාපන ක්‍රමය නව ලෝක සංදර්භයට නොගැලපෙන බව සියලු දෙනාම පිලිගන්නා කරුණකි. විශේෂයෙන්ම උගත් තරුණ විරැකියාවට හේතුවන ඉංග්‍රිසි භාෂාව හා පරිගනක දැනුම නොමැතිවීම නිසා ගැමි තරුණයින් සමාජයේ කොන්වීයාමේ අනතුර පවතී. ජාතික ස්වභාෂා මෙන්ම ඉංග්‍රිසි භාෂාවද පලමු ශ්‍රේණියේ සිට අඛන්ඩව ඉගැන්වීම ආරම්භ කළ යුතුය. උසස් පෙලට සුදුසුකම් ලබන සෑම දරුවෙකුටම ඉංග්‍රිසිය කියවීමට, ලිවීමට මෙන්ම කථාකිරීමට මනා හැකියාවක් නිදහස් අධ්‍යාපනයෙන් ලබා දිය යුතුය. මීට සමාන්තරව පරිගනක දැනුම හා භාවිතය පිලිබද පුහුණුවද එයට අනිවාර්යයෙන් එක් කළ යුතුව ඇත. එ් අනුව සියලුම ළමුන්ට නිදහස් අධ්‍යාපන වරම යටතේ ඔවුන්ගේ කැමැත්ත හා හැකියාව අනුව වෘත්තීය දහරාවකට ඇතුලත්ව දැනුම හා පුහුණුව ලබාදීමට යොමු කළ යුතුය. වෘත්තීය විෂයයන් පුලුල් කර වැඩි පහසුකම් ලබා දෙමින් ඔවුන් නුපුහුණු ශ්‍රමිකයින් ලෙස රැකියාවකට යොමු කිරීම දක්වා ශිෂ්‍යයන් හැඩගස්වා ගැනීම අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණයට ඇතුලත් විය යුතුය.
උසස් අධ්‍යාපනයට යොමු වන සිසුන් සදහාද ඔවුන්ගේ කැමැත්ත, හැකියාව හා සුදුසුකම් මත විෂය දහරාවන්ට ඇතුලත්වීමට ඉඩ සැලසීමද, ඉතිහාසය හා සෞදර්යය ගැන ඇති ඇල්ම අනුව එම විෂය දහරාව තුල ගමන් කර විද්වත් කේෂත්‍රයට පිවිසීමට ඉඩකඩ විවර කර තැබිය යුතුවේ. සියලු දෙනාම දොස්තරවරු, ඉංජිනේරු කිරීමේ පැරණි සංකල්පවලින් බැහැරව සමාජයේ පරිපූර්ණත්වය සදහා අවශ්‍ය සියලු කේෂත්‍රයන් ආවර්ණය වන පරිදි ශ්‍රී ලාංකික අනන්‍යතාව සහිත හැදියාවෙන් යුත් විද්වතෙක් ලෝකය සංදර්භයට ඇතුලත් කිරීමේ උවමනාවෙන් හා චේතනාවෙන් යුතුව නිදහස් අධ්‍යාපනය ප්‍රතිසංස්කරණය සකස් විය යුතුය. එවැනි ප්‍රතිසංස්කරණයක් නිසිලෙස සිදු කරනු ලැබුවහොත් රැකියා විරහිත උපාධිධාරි ප්‍රශ්ණයක් ඉතිරි නොවනු ඇත. එබැවින් දැනට සිදුකරන අධ්‍යාපන වෙනස්කම් පක්ෂ දේශපාලන තීරණයන් අභිබවා අනිකුත් සියලු කේෂත්‍ර සම්බන්ධ වූ ජාතික සැලසුමක් ලෙස ක්‍රියාවට නංවා ගත යුතුය. පුලුල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සාකච්ඡාවකට අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලිය යොමු කර ගැනීමට අගමැතිතුමිය මෙන්ම ජනාධිපති තුමාද විවෘත මනසකින් යුතුව විද්වත් විවේචනයන්ට සවන් දෙමින් ඒවායින් ගතහැකි දේ එක් කර ගැනීම ජාතික ප්‍රතිසංස්කරන කටයුත්තකදී අත්‍යාවශ්‍යය. තමන් හෝ පක්ෂය සියල්ල දන්නවා යන තේරුමෙන් අධිකාරිවාදී ස්වරූපයකින් කටයුතු සිදුවීමට ඉඩහැරීම ජාතික අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණය දුර්වල තත්වයට පත්වීම මෙන්ම තවත් වසර ගණනාවක් යන තෙක් සිසු පරපුරද අගාධයකට ඇද දැමීමක් විය හැකිය. එබැවින් වඩා ජන සහභාගිත්වය සහිත සාමුහික තීරණයන් බවට පරිවර්තනය කර ගැනීමේ වගකීම හරිනි අගමැතිනියට මෙන්ම මාලිමා රජයටද පැවරෙන වගකීමක් ලෙස අපි දකිමු.
